ADOS - 2
Jedno z najskuteczniejszych narzędzi diagnostycznych służących do oceny spektrum autyzmu. Narzędzie to pozwala na standaryzowaną obserwację zachowań społecznych, komunikacyjnych oraz schematycznych, specyficznych dla osób z autyzmem. Jest odpowiednie zarówno dla dzieci, młodzieży, jak i dorosłych. Procedura diagnostyczna oparta na ADOS-2 jest precyzyjna i przeprowadzana w kilku kluczowych krokach.
Przebieg badania ADOS-2
1. Wywiad z opiekunem lub pacjentem
Diagnoza rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu z rodzicami, opiekunami lub samym pacjentem (w przypadku osób dorosłych). Wywiad ma na celu zebranie informacji na temat rozwoju, funkcjonowania społecznego, zainteresowań, zachowań i potencjalnych trudności, które mogą wskazywać na spektrum autyzmu. W trakcie prowadzenia wywiadu diagnosta może zadecydować o zasadności przeprowadzenia dodatkowych testów, np. kwestionariusz ASRS.
2. Dobór modułu
ADOS-2 składa się z pięciu modułów, dobieranych w zależności od poziomu rozwoju językowego oraz wieku osoby badanej. Każdy moduł zawiera specyficzne zadania i aktywności, które umożliwiają ocenę zachowań komunikacyjnych, interakcji społecznych, zachowań powtarzalnych i zabawy.
- Moduł T: dla dzieci niemówiących lub o bardzo ograniczonym poziomie komunikacji werbalnej.
- Moduły 1–4: dla osób z różnym poziomem rozwoju językowego, od osób niemówiących po w pełni werbalne.
3. Przeprowadzenie obserwacji
Badanie odbywa się w formie interaktywnej sesji, w której diagnosta angażuje osobę badaną w różnorodne zadania i zabawy, takie jak wspólna zabawa, opowiadanie historii czy rozmowy na różne tematy. Diagnosta obserwuje reakcje pacjenta w naturalnych i kontrolowanych warunkach, zwracając uwagę na spontaniczność interakcji, zdolności komunikacyjne, umiejętność dzielenia uwagi, a także obecność schematycznych lub powtarzalnych zachowań.
4. Analiza wyników
Po zakończeniu obserwacji wyniki są analizowane według standaryzowanych kryteriów. Diagnosta ocenia obecność i nasilenie cech charakterystycznych dla spektrum autyzmu, bazując na zachowaniach zaobserwowanych podczas badania.
5. Raport i omówienie wyników
Na podstawie wyników ADOS-2 oraz innych zebranych danych (np. z wywiadu, kwestionariuszy, dodatkowych badań) sporządzany jest szczegółowy raport. Diagnosta omawia wyniki z rodziną lub pacjentem, wyjaśniając ich znaczenie i przedstawiając rekomendacje dotyczące dalszego postępowania (terapia, edukacja, wsparcie).
Diagnosta stara się, by atmosfera była komfortowa i sprzyjała spontaniczności zachowań. Osoba badana (lub rodzice) nie muszą specjalnie przygotowywać się do badania – istotne jest, by pojawiła się w swoim codziennym stanie emocjonalnym.
ADOS-2 jest jednym z najważniejszych elementów diagnozy spektrum autyzmu, jednak wyniki badania zawsze powinny być interpretowane w kontekście innych danych, takich jak wywiad, obserwacja środowiskowa czy inne narzędzia diagnostyczne.